Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի»
Կրթահամալիրի Պետական քոլեջ
Նախադպրոցական կրթություն
ՈՒսանողներ՝ Լրջիկյան Արփինե Մովսեսի
Նիկողոսյան Ռուզաննա Ադամի
Թեմա՝ Մաթեմատիկական խաղերի դերը տրամաբանական մտածողության զարգացման գործում
Ղեկավար` Լիանա Հակոբյան
Հ.Հ. 2014թ.
www.mskh.am
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
.Ներածություն
1.Տրամաբանությունը զարգացնող խաղեր, տեսանյութեր
2.Խաղեր էլեկտրոնային գրատախտակի համար
3.Հեղինակային խաղեր
4.Օրինաչափություն
5.Թարգմանած խաղեր
6. Աշխատանքային տետրեր
Տրամաբանություն Մաս 1,
Տրամաբանական խաղեր Մաս 2
Լաբիրինթոս Մաս 3
ՈՒրախ մաթեմատիկա Մաս 3
7. Մանկավարժական թարգմանություն (Մ. Մոնտեսորի, Ա. Զվոնկին)
8. Օնլայն խաղեր
9.Օգտակար հղումներ
10..Եզրակացություն
Ներածություն
Երեխան ապրում է խաղով՝ խաղով է սովորում, խաղալիս է մտածում, խաղալով է հաշվում: Խաղն է երեխայի գրավականը:
Խաղը՝ որպես նախադպրոցականի առաջատար գործունեություն, երեխայի զարգացման ու դաստիարակության լավագույն միջոցն է:Աշխատանքի հիմնական նպատակը նախադպրոցական տարիքի երեխաների մոտ տրամաբանական խաղերի միջոցով զարգացնել երեխայի տրամաբանությունը, ունակությունը, հիշողությունը:Պետք է այս տարիքից սկսել զարգացնել երեխայի երեևակայությունը, տրամաբանությունը:Նա խաղի միջոցով շատ բաներ է հասկանում և բացահայտում:Պետք է ստեղծել այնպիսի միջավայր, որտեղ կզարգանան նախադպրոցականի դեռևս նոր ձեռքբերած անձնային հատկանիշները՝ ինքնուրույնություն, որն էլ պիտի հիմք հանդիսանա երեխայի «ես»-ի հետագա ամրացմանն ու կայունացմանը:Այս տարիքից պետք է ակտիվորեն զարգացնել երեխայի համարձակ ստեղծականությունն ու երևակայությունն, ուշադրությունն ու տրամաբանությունը:Խաղը երեխայի կյանքում ինքնադրսևորման և ճանաչման միջոց:Այս տարիքում երեխաները հիմնականում ընկալում են զգայարանների միջոցով, ուստի կարելի է կազմակերպել այնպիսի խաղեր, որ լինեն տեսողական, զգայական ,դիդակտիկ:
Չնայած համարվում է, որ խաղն երեխայի ինքնաճանաչման միջոցներից մեկն է, որին մանկավարժի միջամտությունը` վերահսկման տեսանկյունից հարկավոր չէ, սակայն ընդունված է և չի բացառվում, որ մանկավարժը կարող է ուղղորդել և վերահսկել անգամ երեխայի խաղը` նրան սովորեցնելով ինչպես ճիշտ խաղալ,կամ խաղի միջոցով ձեռք բերել գիտելիքներ՝ դաստիարակելով խաղալու կարողությունը, օրինակ`տուն-տունիկ:Նա խաղալով հասկանում է ինքն իրեն, ճանաչում է աշխարհը, ձեռք է բերում գիտելիք:
Այս աշխատանքում ներկայացրել եմ հետևյալ ենթաբաժինները`
- Տրամաբանությունը զարգացնող խաղեր, տեսանյութեր/
Այս բաժնի խաղերն ունեն իրենց տեսանյութերը, որոնք ես փորձարկել եմ Գանյան դպրոցում 2-5 տարեկան երեխաների հետ:Ուզում եմ առանձնացնել Թանգրամը և Օրիգամի խաղերը:Թանգրամը 7 երկրաչափական պատկերներից կազմված խաղ է, որի նպատակն է զարգացնել երեխայի երևակայությունը, ստեղծագործելու կարողությունը: Պետք է պատրաստել հնարավորինս շատ պատկերներ այդ մասերից: Թանգրամ խաղալիս երեխաները զարմացրել են ինձ իրենց վառ երեևակայութամբ և մտքի ճկունությամբ: Իմ կարծիքով այս խաղերի շնորհիվ ավելի ճկուն է դառնում երեխաների տրամաբանությունը, երեևակայությունը:
2.Խաղեր էլ. Գրատախտակի համար
Այս բաժնի խաղերն երեխաները կարող են խաղալ օգտվելով Էլ. Գրատախտակի հնարավորությունից, խաղալ զույգերով, միմյանց հետ մրցելով:
3.Հեղինակային խաղեր
Այս բաժնի խաղերը հորինել եմ ինքս օգտվելով իմ 3 տարվա ուսուցման փորձից:
4.Օրինաչափություն
Շատ եմ կարևորում <<Օրինաչափություն>> թեման: Այս թեմայի շուրջ շատ խաղեր ենք խաղացել փորձառության շրջանում: Աշխատանքում առանձնացրել եմ Գանյան դպրոցի երեխաների հետ պատրաստած խաղը ։ Էլեկտրոնային գրատախտակի օգնությամբ երեխաները պետք է շարունակեն գունավորել նույն հերթականությամբ և հաշվեն թե քանի շրջանից էր կազմված որդիկը։
5.Թարգմանություն(խաղերի փաթեթ)
Այս բաժնի խաղերը թարգմանել ենք ես և Ռուզանը:Օգտվել ենք տարբեր կայքերից, որոնց հղումներն աշխատանքում նշած են :
6.Աշխատանքային տետրեր
Աշխատանքային տետրերը պատրաստել ենք ես և Ռուզաննան: Կազմված է 3 մասից՝.
Տրամաբանություն /Մաս1/
Լաբիրինթոս /Մաս2/
ՈՒրախ մաթեմատիկա /Մաս3/
7.Մանկավարժական թարգմանություն
Այս աշխատանքը կատարել ենք ես և Ռուզաննան: Թարգմանությունը կատարել ենք Մ. Մոնտեսորի և Ա. Զվոնկին գրքերից: Այն շատ օգտակար կլինի, թե դաստիարակների , թե տարրական դասարանների դասվարների համար:
8.Օնլայն խաղեր
Այս բաժնում տեղադրել եմ հետաքրքիր, տրամաբանական խաղերի հղումներ: Խաղերը տարբեր բնույթի են: Նախատեսված են տարբեր տարիքի երեխաների համար:Խաղերը ռուսերենից հայերեն է թարգմանված,, այնտեղ նշել եմ խաղի կանոնները, որը ավելի է կհեշտացնի խաղի ընթացքը:
9.Օգտակար հղումներ
Այստեղ տեղ են գտել այն հղումները, որոնցից օգտվել եմ իմ դիպլոմային աշխատանքը կազմելիս..
Այսպիսով, կարծում եմ աշխատանքն օգտակար կլինի բոլոր այն մարդկանց համար, ովքեր որ շփվում են երեխաների հետ` մանկապարտեզի դաստիարակների, նախադպրոցական տարիքի երեխաների ծնողների, տարրական դասարանների դասվարների համար: Ուսուցման ներկայացվող մեթոդը երեխաների համար հետաքրքիր ու գրավիչ է, քանի որ հիմնված է խաղերի վրա: Խաղի համար պահանջվող պարագաները հեշտությամբ ձեռք է բերվում .կարող ենք ամեն մի բաժնում ներկայացված խաղերից շատ արագ ընտրել և խաղալ երեխաների հետ: Խաղն ընտրելիս պետք է հաշվի առնել երեխայի կարողությունները, միջավայրը, եղանակը, երեխաների ցանկությունը, նպատակահարմար լինելը, կարող ենք խաղն ընտրել պատահականության սկզբունքով երեխաների հետ միասին:
<<Խաղի միջոցով զարգանում է երեխայի ֆիզիկական ուժը, ամրանում են ձեռքերը, ճկուն է դառնում մարմինը, աչքը ավելի սուր,զարգանում է ըմբռնումը, հնարամտությունը, նախաձեռնությունը՚>>
Մանկավարժ Ն.Կ. Կրուպսկայան:
Տրամաբանությունը զարգացնող խաղեր
1. Օրիգամի
Օրիգամին ճապոնական բազմադարյան հնագույն արվեստներից է: Օրիգամի նշանակում է թուղթ ծալել, օրի՝ ծալել, գամի ՝ թուղթ: Օրիգամին թղթի բազմաթիվ ծալումներով աշխատանք է, որի պատրաստման հիմքում ընկած են հարթ թղթի ծալման, վերածալման, հարթեցման գործողությունները:Երեխաները երբեմն զարմանում են, թե ինչպես սովորական թղթի վերածալումից ստացվուն են բազմազան հետաքրքրաշարժ երկրաչափական, բուսական, կենդանական թռչնային ֆիգուրներ:օրիգամիի պատրաստման ընթացքում երեխայի ձեռքերը գտնվում են ակտիվ վիճակում, քանի որ թղթր ծալման, վերածալման, հարթեցման գործողությունները միայն կատարվում է մատների միջոցով:
Այս տիպի աշխատանքները խթանում են…
- Երեխայի խոսքի զարգացմանը, ակտիվանում են խոսքային գոտիների համազայնեցված գործունեությունը:
- Զարգանում և ակտիվանում է բանավոր խոսքը:
- Երեխան կարողանում է ճիշտ ձևակերպել և արտահայտել սեփական մտքերը:
- Սովորում է գրագետ խոսել:
- Հարստանում է բառապաշարը, օգտագործում է եզրույթներ՝ ուղղանկյուն, քառակուսի, անկյունագիծ,գծանիչ, հիմք, կես, սուր անկյուն և այլն…
- Երեխայի խոսքը մաստավորվում է դառնում ավելի արտահայըիչ:
- Ձևավորվում է նրա լեզվական մշակույթը:
Օրիգամի խաղը նպաստում է մտածողության զարգացմանը:Նպաստում է հոգեկան որակների կազմավորմանը:
Նպաստում է ճանաչողական ակտիվությանը:
Զարգանում են տարածության մեջ կոողմնորոշվելու ընդունակությունը:
Բավարվում է երեխայի հետաքրքրասիրությունը:
Այսպիսով՝ խաղի ընթացքում երեխայի մեջ աստիճանաբար կազմավորվում է զգայական, ընկալման ունակությունների և հմտությունների համակարգ, որը նպաստում է ճանաչողության գործընթացում նրանց բոլոր զգայարանների առավելագույն ակտիվացմանը, բազմակողմանի և ներդաշնակ զարգացմանը:
2. Թանգրամ
Ինչպես Գիտենք Թանգրամը 7 երկրաչափական պատկերներից կազմված խաղ է, որի նպատակն է զարգացնել երեխայի տրամաբանությունը, ստեղծագործելու կարողությունը:Պետք է պատրաստել հնարավորինս շատ պատկերներ այդ մասերով: Խաղը անցավ սպասվածից հետաքրքիր։ Երեխաները շատ մեծ հաճույքով էին խաղում և հետաքրքիր պատկերներ ստանում։
3. Գտիր համապատասխան պատկերը
Խաղատախտակի վրա նկարել ենք 16 պատկեր, և այդ նույն նկարներից բաժանել ենք երեխաներին: Երեխաներն պետք է տեղադրեն այդ պատկերները խաղատախտակի վրա, այնպես որ նկարներն համընկնեն: Այս խաղը խաղացել ենք Գանյան դպրոցի նախակրթարանում 4-5 տարեկանների խմբում:
4. Իմ հորինած պատկերը
Սովորում են երկրաչափական պատկերները, հորինում են նոր պատկերներ,հերոսներ: Զուգահեռ սովորոում ենք նաև գույները:
5. Խաղեր էլեկտրոնային գրատախտակի համար
Ինչպ՞ես են 5-6 տարեկանները օգտվում էլեկտրոնային գրատախտակից:
6. Սկսում ենք հաշվել պատառաքաղները: 1,2,3….
7. Նկարում ենք աշխարհը պլաստիրինով…
Մատների վարժանքները նպաստում են ոչ միայն մատների և կամ ձեռքի մկանների , մանր մատորիկայի զարգացմանը, այլև հզոր գործիք են ողջ մարմնի և հոգու առողջացման համար:Մատների վարժանքները կարող են դառնալ ինքնաճանաչման , ինքնադրսևորման և նույնիսկ ինքնագերազանցման հզոր միջոց:Զարգացնում է երեխայի տրամաբանությունը. երևակայությունը:
Հեղինակային Խաղեր
1.Ին՞չը գնաց ին՞չը եկավ…
Երեխաները նստում են կիսաշրջանաձև, նրանց առջև սեղանի վրա դրվում են ընտանի կենդանիներ ու թրչուններն երկայացնող խաղալիքներ։Դաստիարակը կանչում է մի երեխայի և նրան առաջարկում է լավ դիտել, թե ինչ կենդանիներ կան սեղանի վրա և շրջվել; Դաստիարակը խաղալիքներից մեկը վերցնում է և տեղը մեկ ուրիշ դնում. օրինակ` այծը վերցնում է, կով դնում։Երեխաները միասին հարցնում են. որ կենդանին չկա, և որ կենդանին է ավելացել։Երեխան պետք է ուշադիր նայի, հիշի նրանց նախկին տեղերը և ասի թե, որ կենդանին է փոփոխված։
փոփոխված խաղալիքը
ՈՒսուցիչը խաղի համար վերցնում է 3-5 խաղալիք և աջից ձախ շարում երեխաներին տեսանելի տեղում։Օրինակ`գրիչ, գնդակ, գիրք, ավտոմեքենա, տիկնիկ,։Երբ խաղացող երեխան աչքերը փակում է ուսուցիչը փոխում է. Օրինակ գնդակի և ավտոմեքենայի տեղերը։Բացելով աչքերը երեխան պետք է գուշակի թե, որ առարկայի տեղն է փոփոխված:
Աշուն է
Եթե անգամ դրսում շոգ է կամ ընդհակառակը ՝ձյուն է գալիս, պատկերացնեք, որ եկել է աշունը: Թղթի վրա նկարեք ծառեր և ասեք փոքրիկին, որ պետք է դրանք զարդարեք տերևներով: Առաջարկեք նրան օգտագործել դեղին, կարմիր և գազարագույն երանգները: Թող նա մատիկներով հարթեցնի պլաստիլինի կտորները, տա տերևի տեսք և փակցնի ինչպես ծառին, այնպես էլ գետնի վրա՝տալով տերևաթափի տես:
Գուշակիր Համը
Կտրատեք տարբեր մրգեր ու բանջարեղեն և դրեք ափսեի մեջ (խնձոր, սալոր, տանձ, ելակ, վարունգ, գազար, բողկ և այլն): Փակեք երեխայի աչքերն ու տվեք մի կտոր: Հարցրեք, թե ի՞նչ է դա, ի՞նչ համ ունի (քաղցր, թթու, դառը, աղի և այլն): (քիմքի զարգացում):
Օրինաչափություն
Պետք է շարունակել գունավորել նույն հերթականությամբ և հաշվել թե քանի շրջանից է բաղկացած որդիկը:
Թարգմանած Խաղեր
Սալիկապատում ենք փողոցը
Այս խաղի համար վերցրեք սովորական բարձրորակ թուղթ և նկարեք ճանապարհ: Թող Ձեր հրաշքը պլաստիրինից ծեփի քարիկներ ճանապարհ «կառուցելու» համար, որպեսզի դրանց վրայով կարողանան անցնել մեքենաները և գնացքները: Փոքրիկ ըպետք է պլաստիլինից պոկի ոչ մեծ կտորներ, դրանք հարթեցնի` վերածելով ոչ մեծ սալիկի և կողք կողքի փակցնի թղթի վրա:
Այս խաղերը նախատեսված են 1 -1,5 ևավելիբարձր տարիքի փոքրիկների համար:
Խաղ1 .Այս տարիքի համար բավական է 10-15 րոպե խաղը: Նմանատիպ վարժությունները զարգացնում են ուշադրությունը, մատիկների ճկունությունը, մանր մոտորիկան, ինչպես նաև հետաքրքրությունը դեպի արվեստ: Ցանկալի է խաղը ավարտին հասցնել մինչ փոքրիկը կձանձրանա, որպեսզի պահպանեք հետաքրքրությունը խաղի հանդեպ:
Խաղ1. Երեխաներից ամեն մեկին ձյան փաթիլ տվեք, այսինքն փոքրիկ բամբակ: Նրանք պետք է ձյան փաթիլները օդ նետեն, ապա ներքևից փչեն դրա վրա ու թույլ չտան, որ այն վայր ընկնի: Հաղթում է բամբակն ամենաշատը օդում պահած երեխան:
Խաղ 2. Երեխաները հերթով թվարկում են, թե ինչ է բնորոշՆոր տարվան, օրինակ, Ձմեռ Պապ, Ձյունանուշ, Տոնածառ, ձյուն, նվերներ, խաղալիքներ, քաղցրեղ են և այլն: այն երեխան, ով այլևս չի կարողանա տոնին բնորոշ երևույթ հիշել, խաղից դուրս է մնում: Հաղթում է նա, ով ամենաշատն է թվարկում ու մնում խաղի մեջ մինչև վերջ :
Թող լինի միշտ…
Այս խաղը երեխաներին թույլ կտա մտածել, երևակայել: Խաղավարը երեխաներին պատմում է այն մասին, որ մի փոքրիկ տղա հորինել է այսպիսի բառեր `Թո՛ղ լինի միշտ արևը, թող լինի միշտ երկինքը, թո՛ղ լինի միշտ մայրիկը, և թո՛ղ միշտ լինեմ ես։Խաղավարն արաջարկում է երեխաներին մտածել իրենց ամենանվիրական Թո՛ղ………-ի մասին։Հետո երեխաները միասին գոռում են. Թո՛ղ լինի միշտ ….,ու երեխաներից յուրաքանչյուրը հերթով ավելացնում է իր ցանկությունը։
Մութ սենյակ
Երեք աթոռներից, որոնց վրա սև շոր է գցված,պատրաստում են մութ սենյակ։Ապա երեխաներից մեկն իր ցանկությամբ խաղում է քաջ երեխայի դերը։Նրա աչքերը փակում են։Իսկ այդ ժամանակ մեկ ուրիշ երեխա մտնում է մութ սենյակ։ Քաջ երեխային օգնում են,որ մտնի մութ սենյակ։Նա պետք է շոշափելով հասկանա, գլխի ընկնի ,թե իր ընկերներից ում հետ է հանդիպել մթության մեջ։
Երբ բնությունը լաց է լինում…
Խաղավարը երեխաներին ասում է այն մասին, որ երեխաներն ընդհանրապես լաց են լինում, երբ իրենց նեղացնում են։Առաջարկում է հորինել ,թե երբ է լացում բնությունը, ով և ինչը կարող է նրան նեղացնել։
Տուր ինձ խաղալիքը
Խաղավարը խնդրում է երեխաներին մտնել անձրևի դերի մեջ (կամ ամպրոպի ,ծիտիկների) ևասել .Տուր ինձ խաղալիքը։Այնուհետև նույն ձևով պատասխանել չե՛մ տա։Հետո ալիքի ,քամու կամ փաթիլի նման ասել.Խնդրու՛մ եմ ,տու՛ր։
Բնորոշիր Նոր Տարին
Երեխաները հերթով թվարկում են, թե ինչ է բնորոշ Նոր տարվան, օրինակ, Ձմեռ Պապ, Ձյունանուշ, Տոնածառ, ձյուն, նվերներ, խաղալիքներ, քաղցրեղեն և այլն: Այն երեխան, ով այլևս չի կարողանա տոնին բնորոշ երևույթ հիշել, խաղից դուրս է մնում: Հաղթում է նա, ով ամենաշատն է թվարկում ու մնում խաղի մեջ մինչև վերջ:
Համեմատիր առարկաները
Խաղեր 3 տարեկան երեխաների համար
Երեխայի առաջ դրեք երկու խաղալիք: Նա պիտի սկզբում ասի, թե ինչով են դրանք նման, իսկ հետո՝ ինչով տարբեր: Օրինակ՝ արջուկն ու նապաստակը նման են իրար իրենց փափկությամբ: Նրանք ունեն թաթեր, աչքեր, ականջներ: Իսկ տարբեր են, որովհետև արջուկը մեծէ, նապաստակը՝փոքր, արջուկը գորշ գույն ունի, նապաստակը՝սպիտակ և այլն: Այս պես խորհուրդ է տրվում համեմատել ցանկացած զույգ խաղալիք (երկո ւտարբեր գնդակ, երկո ւտարբեր մեքենա):
Տրամաբանական խաղ
Վերցնում ենք 2 կարմիր, 2 կապույտ, և 1 սպիտակ թուղթ, 2 կարմիր, 2 կապույտ յուղամատիտներ:Մի կողմում դնում ենք 2 կարմիր թուղթ, իսկ մյուս կուղմում 2 կապույտ թուղթ, և դրանց մեջտեղում սպիտակ թուղթը:Որից հետո կարմիր թղթերի վրա դնում ենք` կապույտ յուղամատիտները,իսկ կապույտ թղթերի վրա` կարմիր յուղամատիտները:Հետո այնպես պետք է տեղափոխենք, որ կարմիտ յուղամատիտները լինեն կարմիր թղթի վրա, իսկ կապույտ յուղամատիտները` կապույտ թղթի վրա:Օգտագործելով միջանկյալ սպիտակ թուղթը/ամենաքիչ քայլերով/: Իմ կարծիքով այս խաղը շատ լավ խաղ է, քանի, որ զարգացնում է երեխայի տրամաբանությունը:
ԽԱղ
Մի քանի խումբ առարկաներ դասավորեք, որոնցում կլինեն զույգ իրեր (ասենք կոշիկներ):
«Սա կոշիկների զույգ է. դրանք երկուսն են ու միասին են: Կարո՞ղ ես այստեղ ուրիշ իրերի զույգեր ցույց տալ»:
«Ինչի՞ց իմացար, որ սա զույգէ»:
«Այս ամբողջ խումբն ինչո ւզույգ չէ՞»:
Աշխատանքային տետր
ՈՒրախ Մաթեմատիկա
|
Մանկավարժական Թարգմանություն
http://detochki-doma.ru/igryi-po-metodike-marii-montessori-dlya-detey-ot-1-goda-do-2-5-let/
Մ. Մոնտեսորի
Տրամաբանությունը զարգացնող խաղեր
Ռուսերենից – Հայերեն
Նախատեսված են 2-5 տարեկան երեխաներ իհամար:
Մենք բոլորս էլ աշխատում ենք երեխաների հետ և մեզ պետք են գալիս խաղեր: Երեխաներին մագնիսի նման ձգում են գունավոր բանկաները, տները, ձողերը:Մայրը՝ ունենալով երեխա ակամայից սովորում է նրա հմտությունները:Շատ լավ մեթոդներ է առաջարկում Մոնտեսորի այս հոդվածը: Այս հոդվածում մենք ձեզ հետ կկիսենք Մոնտեսորի ամենապարզ ու առավել հետաքրքիր խաղերը, որը անշուշտ կբավարարի 1 տարեկանից մինչև 2.5 տարեկան երեխաներին: Զարգացնող խաղերից են ձավարը և փոքր օբյեկտները: Մոնտեսորի խաղերի կենտրոնում մեծ դեր ունեն ձավարեղենները, լոբին:Դրանք խաղեր են, որոնք զարգացնում են երեխայի երևակայությունը:Բայց մինչ խաղերին անցնելը պետք է ապահովենք անվտանգությունը: Երբ երեխաները խաղում են փոքրիկ իրերի հետ, երեխան կարող է այն համտեսելու փորձեր անել, նաև կուլ տալ, ներշնչել փոքր իրերը: Այսպես. Եթե անգամ նման բան է պատահում պետք չի խուճապի մատնվել հակառակ դեպքում նրան էլ ավելի կվախեցնենք, որն կունենա իր վատ հետևանքները: Պետք է նրբորեն երեխային հանգստացնել, նայելով նրա աչքերի մեջ հանգիստ, բայց հաստատուն բացատրել նրան, որ մենք միայն խաղում ենք և չի կարելի այն դնել բերանը: Նրան ասեք հետևանքների մասին և փորձել բացատրել: Եթե ձեր երեխայի հետաքրքրությունը մեր աշխարհում մեծ է, որ չեք կարող կանգնեցնել նրա ցանկությունը, փորձեք կատարելապես ուտելի և անվնաս մանկական բլիթներ, հատապտուղներ, կտրտած փոքր խնձորի կտորներ կամ հաց: Հետո բոլոր անվտանգության միջոցները ձեռնարկեք և սկսեք խաղը:
Խաղջրով
Անհրաժեշտ է մեզ – ջուր, փոքրիկ իրեր, Ինչպիսին են`Կավիճը, կոճակը, չիպսեր, փոքրիկ գնդակներ, խճանկարներ և այլն: Այժմ պատրասվում ենք ձկնորսության:Նախ պետք է կարգավորեք ձկան համար նախատեսված լիճը, այնուհետև վերցնում ենք մեր փոքրիկ իրը և նետում ջուրը: Հիմա երեխան գդալի, շերեփի, մատների օգնությամբ կփորձի որսալ այդ իրերը:որսալուց հետո կարող ենք նրան հարցեր տալ: Ամենակարևորը խոսել նրա հետ իր կատարած ձկնորսության մասին:
Խաղում են մատիկները
Սկուտեղի վրա լցնել բարակ շերտով մանին երեխային ցույց տվեք թե ինչպես կարելի է մատիկներով հետքեր թողնել դրա վրա: Դրա շնորհիվ զարգանում են երեխայի մանր մոտորիկաները, շարժիչային հմտությունները, մատի փոքր բարձիկների մերսում, որը շահավետորեն ազդում է երեխայի ուղեղի զարգացման վրա, ԲԱցի այդ նկարչությունը հանգստացնում է նյարդային համակարգը:Կարող է երեխան օգտագործել ոչ միայն մատները այլ ինչ որ խոզանակ կամ փայտիկներ:Թե ինչպես հետքեր թողնել մանիի վրա մենք ձեզ կօգնենք, առաջարկելով տարբեր հետաքրքրաշարժ իրեր, որոնք ունեն մեքենայի, գնդակի, պատառաքաղի տեսք:
Ա.Կ.Զվոնկին
Փոքրերը և մաթեմատիկան
Այս գրքի հեղինակը պրոֆեսիոնալ մաթեմատիկոս է: Գրքում նկարագրված է, թե ինչպես է հեղինակը աշխտաում նախադրոցական տարիքի երեխաներ հետ, թե ինչպես է սովորեցնում լուծել խնդիրներ` խաղերi, հեքիաթների և առօրյա զրույցների օգնությամբ, ինչպես է խնդրից մի նոր խնդիր առաջանում:Այստեղ մանրմասն նկարագրվում է, թե ինչ արձագանք է տալիս երեխան խնդիրը լսելուց հետո, ինչ հարցեր է տալիս:Այն կօգնի դաստիարակներին հետաքրքրիր անցկացնել պարապմունքները մանկապարտեզում: Այս գիրքը նախատեսված է նախադպրոցական և կրտսեր տարիքի երեխաների, իրենց ծնողների, դաստիարակների և բոլոր նրանցհամար ումհետաքրքիր էիր երեխայի զարգացման ընթացքը:
Ծնողական օրագիր
Բազմաթիվ գրական ժանրերի մեջ գոյություն ունի այսպիսի ժանր` ծնողական օրագիր։ Երեխաները մեծանում են և նրանց հետ շատ բան է կատարվում, իսկ ծնողներնայդամենն նկատում են և գրառում իրենց օրագրի մեջ, հետո շատ տարիներ անց այդ օրագրերը դառնում են շատ կարդացվող պատմություններ նամանավանդ ծնողների համար, իհարկե, չէ, ոդայն հենց իրենց երեխաների մասին է, այն էլ այդպսի մեծ տարիքում։
Հաճախ ե՞ք դուք հարգելի ընթերցող, նայում փոքր երեխաների նկարներ, ոչ ձեր այլ ուրիշի։ Գալիս են հյուրեր, բացում եք նկարների ալբոմը և սկսվում է. Դուք արդեն 2-րդ էջից սկսում եք ձանձրանա,լ իսկ նրանք այդ գործընթացը պատրաստ են ձգել մինչև անվերջություն։ Ինչ կապված է իրենց երեխաների և թոռների հետ, թվում է իրենց շատ հետաքրքիր, իսկ ձեզ տանջում է միայն մեկ միտք, թե բոլոր երեխաները իչքան նման են իրար։ Եվ ես հիմա ներկայացնելով այս գիրքը ընթերցողին, զգում եմ շատ խառը զգացմունքներ։ Ես կցանկանայի , բայց ոչ մի կերպ չեմ կարողանում օբյեկտիվ գնահատել այդ խոսակցությունը։ Ալլա Յարխովան` իմ կինը, հանդիսանում է շատ խիստ քննադատ, բայց ամեն անգամ վերցնելով ձեռքն այս տեքստը, նա հերթական անգամ կարդում է և չի կարողանում կտրվել։ Մեր բոլոր զգացմունքները կորում են և փոխարինվում են լրիվ ուրիշ էմոցիաներով։
Այս գիրքը մեր երեխաների մասին է։Մենք ունենք 2 երեխա, տղան` Դիման, և աղջիկը` Ժենիան։ Այս գրքում պատմվում նրանց մանկական տարիների և ընկերների մասին։ Չնայած չենք կարող հերքել, որ մենք ավելի հետևողական ենք լինում, երբ հարցը վերաբերվում է է մեր երեխաներին։ Գրողի առաջ առաջանում է մի խիստ հարց.Ին՞չ հետաքրքիր բան կգտնի այս գրքում կարդացողը, ինչ՞ու այս գիրքը հետաքրքիր կլինի ոչ միայն ծնողների այլև կողմնակի ընթերցողների համար։Պատասխանն այսպիսիննէ.այս գիրքը ուղղակի օրագիր չէ, այլ մաթեմատիկական խմբակի օրագիր։Երբ լրացավ Դիմայի 3 տարի 10 ամիսը, ես մեր բակից ընտրեցի 4 երեխա նույն տարիքի կամ մի քիչ մեծ, նրա ընկերներին և կազմեցի նրանց հետ մաթեմատիկական խմբակ։ Հենց այդ շատ անսովոր փորձի մասին էլ այստեղ պատմվում է, եթե ցանկալի է այս գիրքը կարելի է ընդունե՝ որպես մաթեմատիկական խնդիրների ժողովածու նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար, այն առանձնահատկությամբ, որ այս գրքում ոչ միայն խնդիրներ են, այլև պատմվում է, թե երեխաներնայդ խնդիրներից ինչն էին հասկանում, ինչը՝ոչ։Եթեինչ որ մի հեղինակ գրեր խնդիրների ժողովածու, գծագրության, կամ մաթեմատիկայից և դրա հետ մեկտեղ ամեն մի խնդիրը վերածեր իրական պատմության, ինչ ես այնտեղ եմ արել,ինքն և իր աշակերտները կպայքարեին խնդիրների դեմ։Միգուցե այդպիսի գիրքը ինձ հետաքրքրեր, որպես ընթերցասերի։Երեխաների հետ այդ ամենն ավելի հետաքրքիր է։Ամբողջ զարգացման ընթացքը, մտածելակերպը, ինտելեկտի աճը այստեղ ավելի ցայտուն է երևում։ Սկսելով խմբակը ես չէի էլ պատկերացնում, թե իչքան հետաքրքիր և կլանող կլինի այդ գործընթացը։Դրա արդյունքում ստացվեց այնպես, որ իմ տարիների հավաքած գրքերն ավելի շատ դարձան հոգեբանության և դաստիարակչության ժողովածուներ։
Ես բացեցի իմ համար նոր աշխարհ, ես դարձա ավելի հարուստ և հուսով եմ ավելի խելացի, և այդ ամենն իմ երեխաների շնորհիվ։ Իսկ այս Նախադպրոցական մաթեմատիկան իր բովանդակությամբ շատ քիչ է տարբերվում դպրոցական մաթեմատիկայից։Այն հասանելի է ցանկացած ընթերցողի,այլ ոչ միայն մասնագետների։Սա շատ ընդարձակում է գիրքկարդացողների շրջանակը։Մի խոսքով գլխավորն արված է։ Ես կարողացա համոզել ինքս ինձ, որ գիրքը հետաքրքիր կլինի բոլորի համար։Հիմա ես կարող եմ մաքուր խղճով խորհուրդ տալ ընթերցասերներին կարդալ այդ գիրքը։
Ռուսերենից հայերեն թարգմանել եմ, օգտվելով այս հղումից:
http://www.babyblog.ru/community/post/3_6_study/1698155
Ես դրեցի սեղանի վրա 5 ավտոմեքենա:
-հիմա դնում եմ սեղանի վրա, նույն վարորդները:Մենք դնում ենք վարորդներին և ավտոմեքենաներին միմյանց դեմ:
-Որն էավելի մեքենաները թե վարորդները:. – ես հարցնում եմ
– հավասար են պատասխանում է երեխան:
-Հիմա, նայեք, թե ինչ եմ արել, ես ավտոմեքենաները այնպես եմ դասավորել, որ այն դարձել է երկար:
-Հիմա, ինչն ավելիշատ.
-Մեքենաները. Այո մենք հավատում ենք նրան:Դիտարկենք վարորդներին:Եթե հանենք 2 ավտոմեքենա մեր փոքրիկի պատասխանը իսկապես մեզ շատ կզարմացնի:Նա պատասխանում է հավասար են:
Կրկին մեջբերում գրքից: “Գուցե ժամանակն է գնալ մեկ այլ խնդրի..թող փոքրիկը մտածի,””
Նրան հնարավորինս շատ հարցեր տվեք:շարունակություն տվեք այս գործընթացին, մինչև այնտեղ, որ երեխան հասկանա, թե վարորդները և թե ավտոմեքենաները հավասար են:
Օնլայն Խաղեր
Թվերը ճիշտ և հերթականությամբ դասավորելով ստանում ենք հետաքրքիր և զվարճալի պատկերներ։
http://www.mathsisfun.com/games/connect-dots/index.html
Սովորում ենք հաշվել խնձորների օգնությամբ։
http://deti.mail.ru/forsmall/logik/uchimsja_schitaty_3/
Գտիրավելորդը։
http://deti.mail.ru/forsmall/logik/lishnie_predmety/
Տարբերակում ենք մեծ-և փոքրը։
http://deti.mail.ru/forsmall/logik/menyshe-bolyshe/
Սովորում ենք հաշվել, եթե ճիշտ հաշվենք ապա Մաշան կհասնի իր տատիկին և պապիկին։Գնացինք…….
http://345-games.ru/smeshariki-masha-i-medved/
Այս Խաղի միջոցով երեխաները կամրապնդեն իրենց գիտելիքները երկրչափական պատկերների մասին:Սովորում ենք գույները և պատկերները:
http://igraem.pro/razvivaem-vnimanie-i-pamyat/forma-i-cvet/
Թանգրամ
Դուք երբևէ լսելեք անսովոր գլուխկոտրուկի մասին` թանգրամի, որ եկել և մեզ է հասել Չինաստանից:Եթե չգիտեք այս խաղի միջոցով կծանոթանաք:Իմաստը այս հանելուկի խաղէ, որը յոթ պարզ երկրաչափական պատկերները պետք է օգտագործեք և դրանք չպետք է կրկնվեն: Դուք հնարավորություն ունեք հավաքելու հինգ տարբեր կենդանիներ: Դուք շատ հեշտությամբ կկռահեք թե ինչ կենդանի եք ստանալու, քանի որ նրանք բոլորն էլ շատ հեշտությամբ են ընկնում իրենց տեղերը:
http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/igry-na-logiku-i-myshlenie/tangram-zveri
իմ ծննդյան մոմերը
Բոլոր երեխաները անհամբեր սպասում են իրենց ծննդյան օրվանը, քանի որ այդ օրը ծնողները և ընկերները իրենց նվերներ են տալիս:Իսկ օրվա վերջում անպայման վառում են տորթի մոմերը:Ահա և կենդանիները մեր մանկական տրամաբանական խաղի մեջ նշումեն իրենց ծննդյան տարեդարձները և մենք յուրաքանչյուրի համար պարտրաստել ենք մեկական տոնական տորթ` մոմերով: Քո խնդիրն է գուշակել քանի տարեկան է դարձել կատուն, քուռակը, գայլը, հավը, քոթոթը, շունը և աղվեսը:Դրա համար դու պետք է ուղղակի հաշվես տորթի վրայի մոմերը , որովհետև ավանդույթի համաձայն մոմերի քանակը համապատասխանում է հոբելյարի տարիքին: Հենց որ գուշակես մկնիկով սխմիր տոնական փուչիկի վրա գրված թիվը և կենդանիները կտեսնեն նաև տոնական հրավառությունը նվիրված իրենց տարեդարձին:
http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/igry-na-logiku-i-myshlenie/vesjolaja-igra-den-rozhdenija
Որն է շրջանը..
Այս խաղում մենք ոչ միայն խաղում ենք նաև ծանոթանում ենք նոր երկրաչափական պատկերի հետ` շրջանի: ԴՈւ կծանոթանաս այդ պատկերին եթե անցնես խաղի երեք փուլերը:Այսպես`, ուշադիր նայի առաջին փուլի նկարին, քանի որ մյուս փուլերում դու պետք է տարբեր պատկերներից նշես շրջանները:
http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/online-igry-dlja-malyshej/igry-pro-figury/igra-pro-krug::
Սովորում ենք թվերը
Պետք է ճիշտ դասավորել թվերը հերթականությամբ և կլինի շատ գեղեցիկ հրավառություն: http://www.mathsisfun.com/games/fireworks-counting.html
Գտիր Ավելորդը
Զարգացնում է ուշադրությունը և տրամաբանական մտածողությունը:Կան 4 առարկաներ և փոքրիկը պետք է այդ 3 -ը խմբավորի մեկ վերնագրի տակ, հետևաբար 4-ից մեկը ավելորդ է և չի մտնում այդ խմբի մեջ:http://www.igrovaia.ru/naydi_lishnee.htm
Խաղ՝խճանկար:
Նայիր գունավոր փնջին և նույն ձևով նկարիր մյուս կողմում:Երբ խճանկարը ավարտես սեղմիր ստուգել և կիմանաս ճիշտ է թե ոչ:
http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/igry-na-logiku-i-myshlenie/mozaika-buket-dlja-mamy
Հաշվիր ճուտիկներին
Խաղը նախատեսված է 4-7 տարեկան երեխաների համար:Հաշվիր՝ճուտիկներին և սեղմիր ճիշտ պատասխանը նշված թվերից:
http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/igry-na-logiku-i-myshlenie/uchimsja-schitat-do-desjati
Որն է իմ մայրիկը
Սովորում ենք կենդանիներին ևնրանց ձագուկներին: նայիր փոքրիկ ձագուկին և գտիր նրա մայրիկին:
http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/poznavatelnye-igry/didakticheskaya-igra-chej-malysh
Հաշվում ենք սունկերը
ԽԱղը նախատեսված է 4-6 տարեկան երեխաների համար:հաշվիր քանի սունկ կա և սեղմիր ճիշտ պատատասխանը:http://www.igraemsa.ru/igry-dlja-detej/igry-na-logiku-i-myshlenie/logicheskaya-igra-soschitaj-gribochki
Օգտակար հղումներ
http://pochemu4ka.ru/load/razvivajka/27
www.detsad -kitty.ru
.http://www.razvitierebenka.com
http://www.babyblog.ru/community/post/3_6_study/1698155
Եզրակացություն
Կարծում եմ այս աշխատանքում նյութերը և ֆիլմերը կարող են շատ օգտակար և ուսուցողական լինել 2-6 տարեկան երեխաների համար: Աշխատանքը կնպաստի երեխաների տրամաբանության , երևակայության , ստեղծագործական մտքի, ֆիզիկական , շարժողական ճկունության զարգացմանը։ Ես այդ խաղերից շատերը փորձարկել եմ իմ փորձառության ընթացքում, հիմնական դպրոցի 2- 5 տարեկանների խմբում:Երեխաները ուշադրությամբ, առանց զլանալու և ամենակարևորը` սիրով և հաճույքով խաղում էին այդ խաղերը: Թե ինչպես են խաղում այդ խաղերը, ես նրանցից մի քանիսը ներկայացրել եմ տեսանյութի տեսքով: Շփվելով նախադպրոցական երեխաների հետ, ես իմ առջև դրել եմ այսպիսի մանկավարժական խնդիրներ ՝ զարգացնել երեխաների.
- հիշողությունը
- ուշադրությունը
- մտածողությունը
- երևակայությունը
քանի, որ առանց այդ հատկանիշների անհավատալի է երեխային ամբողջովին զարգացնել:
Մաթեմատիկական բովանդակությամբ յուրաքանչյուր դիդակտիկ խաղ ունի իր խնդիրները՝զարգացնել բանավոր համրանք կատարելու ունակությունը, ծանոթացնել երկրաչափական պարզ ձևերին, ծանոթացնել թվերի բնական շարքին, ծանոթացնել թվանշաններին, թվերի կազմությանը:
Վստահեմ, որ այս խաղերը, որտեղ մեծահասակը ուղղակի խաղում է երեխաների հետ և տվյալ պահին կյանքին նայում է երեխայի աչքերով, կօգնի երեխաներին հաղթահարելու մաթեմատիկայի նախնական և տարրական գիտելիքները;
«Առանց խաղի չկա և չի կարող լինել ամբողջական մտավոր զարգացում: Խաղը մի մեծ լուսավոր պատուհան է, որի միջոցով երեխայի հոգևոր աշխարհը կյանքը լցնում է պնդումների, գաղափարների հոսքով: Խաղը կայծ է` հարցասիրության և հետաքրքրասիրության վառվող կրակ»:
Վ. Ա. Սուխոմլինսկի
ԱՐՓԻՆԵ ԼՐՋԻԿՅԱՆ 